Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBH) erken dönemde tespit edilmesi; hastada oluşabilecek komplikasyonların durdurulması ve hastalığın diğer bireylere bulaşmasının engellenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıkların teşhisinde klinik bulgular çoğu zaman yetersiz kalabildiği için, hastalıkların doğrulanması amacıyla ELIZA, PCR, kültür ve mikroskopi gibi laboratuvar metotlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
ELIZA, kültür ve mikroskopi yöntemleri genellikle ucuz ve pratik olması nedeniyle tarama metodu olarak tercih edilmekte olup çeşitli dezavantajları vardır (Tablo 1). Diğer taraftan PCR metodu yüksek hassaslıkta ve güvenilirlikte sonuç vermesi sebebiyle yaygınlaşmaktadır. Ayrıca PCR yöntemi, tarama testlerinin verdiği sonuçların güvenilirliğinin araştırılmasında standart olarak da kullanılabilmektedir. (Tablo 1).
PCR, kültür ve mikroskopi yöntemleri; penis, serviks, rektum veya vajina bölgelerinden alınan sürüntülerle, ELIZA testleri ise kan örneğinde çalışılmaktadır.
Tablo 1. PCR’ın ve ELIZA tabanlı testlerin avantaj ve dezavantajları
|
PCR’ın avantajları nelerdir?
|
ELIZA tabanlı testlerin dezavantajları nelerdir? |
| 1. Doğrudan infekte eden organizmayı belirler.2. Antikor tespiti gibi dolaylı yolları kullanmaz.3. Erken teşhis imkanı sunar.4. Mikroorganizmayı yüksek sensitivite (duyarlılıkla) ve spesifite (kesinlikle) ile tespit eder.5. Mikroorganizmanın düşük konsantrasyonlarında bile hassas tanı sağlar.
6. Kültüre edilemeyen veya yavaş büyüyen mikroorganizmaların tespitini sağlar. |
1. İnfekte eden organizmayı dolaylı yoldan belirler.2. Erken dönem hastalık tespitinde yetersiz olabilmektedir.3. Erken dönemde, kişiye göre değişen süreler boyunca hastalığı tespit edemeyebilmektedir.4. Hastalığı geçirmiş bireyleri 1-2 sene boyunca veya ömür boyunca pozitif bulmaya devam edebilmektedir.5. Hastalığın aktif olup olmadığı hakkında verdiği bilgi sınırlıdır.
6. Hedeflenen hastalıkla ilgili olmayan bazı durumlarda “çapraz reaksiyon” nedeniyle hatalı pozitif sonuç verebilmektedir. |
|
PCR’ın dezavantajları nelerdir? |
ELIZA tabanlı testlerin avantajları nelerdir? |
| 1. Pahalıdır.2. Yüksek teknoloji gerektirmektedir.3. Uzmanlaşmış merkezlerde yapılmaktadır.4. Hastalığın bugünkü durumu hakkında bilgi vermektedir. | 1. Ucuzdur.2. Pratiktir.3. Pek çok laboratuvarda kolaylıkla çalışılmaktadır.4. Geçirilmiş ve iyileşmiş enfeksiyonlar hakkında bilgi vermektedir. |